اعتمادسازی، عنصری مهم برای برون رفت از مشکلات

خانم فهیمه نظری،پژوهشگر و مدرس دانشگاه، اعتماد را یکی از مولفه های سرمایه اجتماعی عنوان کرد و گفت: کاهش سرمایه های اجتماعی مقدمه بحران های اجتماعی است.

بخش اجتماعی تبیان

به گزارش تبیان به نقل از ایرنا، فهیمه نظری جامعه شناس مسائل ایران، دولت ها را عامل مهم در اعتمادسازی در جامعه دانست و افزود: مطالعه کشورهای پیشرفته نشان می دهد که در این کشورها حقوق اجتماعی، سیاسی و فرهنگی براساس انصاف، عدالت و برابری رعایت می شود و مردم دولت را به عنوان نهاد پاسخگو و الگو می بینند و در نتیجه بین دولت و مردم فاصله ای وجود ندارد.

سرمایه اجتماعی شامل کدام موارد است؟

مقوله سرمایه اجتماعی شامل مواردی ازجمله اعتماد، مشارکت، همبستگی، امنیت، صداقت، همدلی و همدردی مفهومی است که به دلیل تاکید بر ارتباطات انسان ها و شبکه روابط بین افراد، به لحاظ ماهوی قدمتی به اندازه تاریخ بشریت دارد اما در ادبیات علوم اجتماعی، مفهوم جدیدی است که البته از سوی اندیشمندان علوم انسانی و همچنین برنامه ریزان و سیاست گذاران در جامعه، مورد اقبال واقع شده است.

وی با تاکید بر این که دولت ها وظایفی دارند و چون به آنها عمل نمی شود اعتماد از بین می رود، افزود: اولین اقدام دولت ها این است که رابطه شفاف با مردم داشته باشند و در دومین گام، شناخت حقوق مالکیت معنوی مردم مهم است.

اقدام دیگر تامین امنیت داخلی و خارجی است. همچنین دولت ها باید استانداردها و معیارها را مشخص کنند و آخرین اقدام این است که به عنوان دستگاه بی طرف حضور داشته باشند تا اعتمادسازی انجام شود.

این مدرس دانشگاه یکی دیگر از راهکارهای افزایش سرمایه اجتماعی را فعالیت شبکه های غیررسمی دانست و گفت: در

شبکه های غیر رسمی دولت تنها نقش بسترسازی و هدایتی دارد و بر این سازمان ها سیاستی اعمال نمی کند و این مردم هستند که به این نتیجه می رسند برای اینکه کار خود را به درستی انجام دهند باید به این شبکه ها مراجعه کنند.

به گفته وی، طبق پیمایشی که در ایران انجام شده، ٨٦ تا ٩٠ درصد مردم در هیچ شبکه غیررسمی عضو نیستند که این ضعف بزرگی است.

نظری با بیان این که ما در فرآیند مدرنیته قرار گرفتیم، افزود: در فرآیند جهانی شدن از سنت ها به سوی مدرنیزه شدن در حال حرکت هستیم که در این شرایط، فردیت افزایش یافته و اعتماد، دیگر انتسابی نیست و اعتماد در شعاع خرد کم شده و این گذار اجتناب ناپذیر است.

وی تاکید کرد: راهکار افزایش اعتماد که از مولفه های سرمایه اجتماعی است این است که تنها به ساختار توجه نکنیم؛ چرا که علاوه بر نهادها در سطح خرد، به عاملان نیز باید توجه و بسترهای لازم برای افزایش اعتماد اجتماعی ایجاد شود و افراد نسبت به حقوق شهروندی آگاهی پیدا کنند و قدرت تحلیل افراد نیز افزایش یابد.

اعتماد چسب و سیمان اجتماع است

وی با اشاره به شکننده بودن سرمایه اجتماعی و مولفه های آن، گفت: اعتماد به سختی شکل می گیرد اما به راحتی از بین می رود و پیامد کاهش اعتماد اجتماعی از عملکرد دولت یا نهادی که خود دولت تشکیل داده است، نشات می گیرد؛ چرا که این عملکرد در برابر مردم و نیازهای آنها پاسخگو نبوده است.

این دکترای جامعه شناسی ایران تاکید کرد: مهاجرت، افسردگی و نارضایتی عمومی در عرصه های مختلف پاسخ های مردم به عدم کارایی دولت ها و نهادها است.

به گفته این مدرس دانشگاه باید بین مردم و دولت ارتباط دوسویه برقرار شود و چنانچه این ارتباط برقرار نشود اعتماد فرو می ریزد و جامعه دچار اختلال می شود؛ چرا که اعتماد چسب و سیمان اجتماعی است و اگرچه دیده نمی شود اما حضور آن ضروری است.

کاهش سرمایه اجتماعی مقدمه بسیاری از بحران های اجتماعی است

نظری با بیان این مطلب که سرمایه اجتماعی از بحث های ضروری در جامعه کنونی است، افزود: اگر با رویکرد اجتماعی به

این مساله نگاه کنیم، بسیاری از مسایل و بحران های اجتماعی ناشی از فقدان اعتماد اجتماعی است که از مهم ترین مولفه های سرمایه اجتماعی محسوب می شود.

به گفته این پژوهشگر و مدرس دانشگاه با بررسی آسیب های اجتماعی به این نتیجه می رسیم که این آسیب ها نقطه مقابل سرمایه اجتماعی هستند و با رشد صعودی آسیب های اجتماعی در واقع سرمایه اجتماعی کاهش یافته و دچار فرسایش می شود.

کاهش سرمایه اجتماعی در ایران سابقه تاریخی دارد

این جامعه شناس مسائل ایران خاطر نشان کرد: در جامعه ما، عنصر بیگانه و اجنبی همیشه حضور داشته و در طول تاریخ حاکمان خودکامه زیادی بر این سرزمین حکومت کردند و فرآیند دولت- ملت خیلی کند در ایران شکل گرفته است که این موارد از دلایل نبود اعتماد بین مردم و دولت است.

نظری با اشاره به اتفاقاتی که در پیروزی انقلاب رخ داد، گفت: در پیروزی انقلاب اسلامی ارتباط و پیوندهای میان افراد مبتنی بر ارزش های اجتماعی بود و مردم با حضور در تظاهرات و راهپیمایی ها، مشارکت و اعتماد اجتماعی خود را نشان دادند. همچنین در زمان بروز حوادث طبیعی مثل زلزله و سیل نیز مردم در صحنه حاضر می شوند و هر اقدامی که از دستشان بر می آید در راستای منافع جمعی انجام می دهند اما در شرایطی که اوضاع جامعه آرام است، می بینیم که افراد در لاک خود فرو رفته و حتی شاهد هستیم که افراد به هم اعتماد ندارند و از تنهایی خود رنج می برند.

---

منبع:ایرنا